Een serie met een misdadiger in de hoofdrol. Kan dat? Jazeker, vanaf het einde van de jaren 60 verscheen in Nederland de serie Diabolik op de markt. Het idee voor de strip Diabolik is afkomstig van een Italiaanse vrouw.Angela Giussani (1922-1987) werd geboren in Milaan. Zij is eerst een periode model maar trouwt in 1946 met de uitgever Gino Sansoni en werkt daarna in de uitgeverij van haar man. Eerst houdt zij zich nog bezig met kinderboeken maar al snel begint zij na te denken over uitgaven voor volwassenen. Zij richt haar eigen uitgeverij op, Astorina. De eerste poging is met een serie waarin een bokser de hoofdrol speelt. Deze reeks (Big Ben Bolt) wordt maar twee jaar uitgegeven en is geen succes. Maar zij laat zich niet uit het veld slaan. Ze komt met een nieuw personage en de boekjes hebben een kenmerkend formaat. De serie Diabolik is geboren.

Naar verluidt kreeg Angela Giussani het idee voor de boekjes over Diabolik door het zien van de vele forenzen. Zij woonde in die tijd in de buurt van het station Cadorna in Milaan. Het boekje moest een formaat hebben dat je makkelijk kon lezen terwijl je op de trein stond te wachten. Kwam de trein eenmaal aan dan kon je het boekje makkelijk in bijvoorbeeld je jaszak doen en aan boord gaan. Een iets andere versie schrijft het gebruik van het formaat van de boekjes toe aan de vondst in een trein van een roman. In dit geval een roman van Fantomas. Hoe het ook zij, het formaat van de Diabolik boekjes (12 x 17 cm) werd een algemeen toegepast formaat voor vele strips. Nu was natuurlijk het formaat van de boekjes één ding. Maar wat wilde de meeste reizigers nu het liefste lezen als ze aan het forenzen waren? Angela Giussani deed uitgebreid marktonderzoek. En zij kwam er achter dat men het liefste detectives las. Maar om van een detective te komen tot een meester-misdadiger is nogal een stap. Ook nu kan het zijn dat Angela Giussani zich wilde onderscheiden van het al bestaande aanbod. Er was immers al een groot aanbod van detectives. Waarom dan niet kiezen voor een personage aan de andere kant van de wet? 

Aan de andere kant als de vondst van de roman over Fantomas op realiteit berust, is dit ook een sterke aanwijzing dat de inspiratie voor Diabolik hier vandaan kwam. De verhalen over Fantomas werden al sinds 1911 geschreven door Franse auteurs Marcel Allain en Pierre Souvestre. En Fantomas is een duivelse intelligente crimineel. Wat de werkelijke reden ook is geweest, vast staat dat Angela Giussani een zeer succesvolle reeks heeft gecreëerd.

Het eerste nummer werd uitgebracht op 01 november 1962. Het boekje droeg als titel Il re del terrore (De koning van de terreur). Het is het begin van een lang lopende serie. In dit eerste deel is Diabolik nog niet het personage zoals wij die in Nederland hebben leren kennen. Ook zijn vaste partner Eva Kant maakt nog geen deel uit van het verhaal. Diabolik is in de eerste aflevering verloofd met Elisabeth Gay. Pas in de derde aflevering komt Eva Kant op het toneel.

Nadat zij dertien delen van de serie had uitgegeven, deed Angela Giussani een beroep op haar zus, Luciana Giussani (1928-2001). Zij was zojuist afgestudeerd en begon eveneens te werken in de uitgeverij Astorina. Naast haar werkzaamheden voor de uitgeverij begon Luciana mee te schrijven aan de verhalen met Diabolik in de hoofdrol. Na al deze jaren is het natuurlijk niet te achterhalen welke invloed zij heeft gehad op de ontwikkeling van de personages. Over de rolverdeling tussen de twee zussen is wat dat betreft maar weinig bekend. Na het overlijden van Angela zette Luciana nog een aantal jaren het werk voort. Nu is het wel zo dat de twee zussen al sinds de jaren 80 niet meer de verhalen schreven, maar zich alleen nog bezig hielden met de activiteiten van de uitgeverij.

Diabolik begon zijn stripleven als een iets ander personage dan dat hij later werd. Diabolik was in het begin een meedogenloze dief die altijd wint. Ook in de eerste afleveringen is nog niets bekend over de achtergrond van de meester-misdadiger. Maar de lezers van de serie waren natuurlijk wel nieuwsgierig. En besloten de zussen Giussani om aan de roep om het verleden van Diabolik gehoor te geven. In 1968 verscheen het boekje Diabolik, chi sei? (Diabolik, wie ben je?). Diabolik was de enige overlevende van een schipbreuk. Hij werd opgevoed als een wees op een geheim eiland. Hier krijgt hij verschillende technieken aangeleerd die later deel zullen uitmaken van zijn activiteiten, waaronder het gebruik van de speciale maskers. Niemand weet wat de echte naam is van de meester-misdadiger, hijzelf ook niet. Hij ontleent zijn naam aan een gevaarlijk zwarte panter die door de leider op het geheime eiland was gedood. Terwijl hij op het eiland is, lukt het Diabolik om een speciale chemische formule samen te stellen, waardoor hij de levensechte maskers kan maken. De leider van de bende wil dat Diabolik de formule aan hem overhandigd en doet hem vele beloften van rijkdom. Maar Diabolik weet dat als hij de formule overhandigd, hij zijn eigen doodvonnis tekent. En dus besluit hij te handelen. Het lukt hem om de leider van de bende te doden en te ontsnappen met de buit van de bende. Hierna begint hij zijn eigen criminele carrière. In de eerste periode is Diabolik een meedogenloze misdadiger. Na verloop van tijd verandert dit. Het doelwit van de diefstal die Diabolik (met behulp van Eva) voorbereidt is meertijds zelf een misdadiger. Ook banken en andere grote instellingen zijn het doelwit. Doodde hij in het begin zonder aanzien des persoon, in latere verhalen is dit niet meer het geval. Diabolik wordt milder gemaakt, sympathieker. Zo zal hij niet het leven van een onschuldige nemen, ook politiefunctionarissen blijven buiten schot. In nog latere verhalen gaat hij zelfs over tot het, min of meer, belangeloos helpen van anderen. Diabolik krijgt dan steeds meer het karakter van een soort Robin Hood

In het eerste nummer maken de lezers ook kennis met Elisabeth Gay, het eerste meisje van Diabolik. Ze is mooi maar erg naïef. Ze gelooft dat haar minnaar een rijke zakenman is. Wanneer zij dan ook achter de ware identiteit van haar minnaar komt wordt de relatie verbroken. Dit gebeurt op het moment dat Eva Kant de verhalen van Diabolik binnenkomt. In de derde aflevering, L’arresto di Diabolik (De arrestatie van Diabolik), maakt zij haar entree om nooit meer uit de serie te verdwijnen. Ook de inbreng van het personage van Eva verandert in de loop der jaren. In het begin is zij vooral de geliefde van Diabolik. Ze gehoorzaamt aan zijn wil. Maar naarmate de serie verderging, werd dit minder en minder. Ook Eva kreeg een sturende rol in de verhalen. Haar inbreng verzacht ook de serie, de harde kantjes verdwijnen met haar toenemende rol.
Naast dat zij de partner en geliefde is van de meester-misdadiger, neemt zij ook vaak actief deel aan de beraming en de uitvoering van een diefstal. En net als Diabolik maakt zij gebruik van de maskers en is zij zeer bedreven in allerlei vechtkunsten.

In iedere langlopende serie heeft de hoofdrolspeler een antagonist. Zo ook Diabolik. Alleen is de zijne natuurlijk wel afkomstig van de kant van de wet. Het is inspecteur Ginko. Hij is een rechtschapen politiefunctionaris, een man uit een stuk. Integer, oprecht, eerlijk. Een tegenstrever ook waar Diabolik respect voor heeft.
Zijn doel is misdadigers voor het gerecht brengen, ongeacht wie het zijn. Zijn jacht op Diabolik en Eva Kant brengt hem vaak in de positie dat hij het stel bijna te pakken heeft, maar op het einde toch aan het kortste eind trekt. Daar waar Diabolik en Eva vaak gebruik kunnen maken van de nieuwste snufjes, moet Ginko het doen met de traditionele methoden die de politie ter dienst staan. In de Nederlandse uitgaven wordt maar weinig bekend over de achtergrond van inspecteur Ginko. Op een gegeven moment leert hij wel de vrouw kennen waar hij verliefd op wordt, Altea de hertogin van Vallenberg. Een liefde die wederzijds is en in de aflevering ‘Het neergestorte vliegtuig’ sterk benadrukt wordt.

Zoals al eerder vermeld is er over de achtergrond van de verschillende personages in de Nederlandse uitgaven weinig te vinden. In de originele Italiaanse serie is dit totaal anders. Zo is Eva is de buitenechtelijke dochter van een arme, maar mooie vrouw genaamd Catherine en van Rodolfo Kant. Maar haar biologische vader weigert haar te erkennen. Haar ouders komen uiteindelijk om het leven, iets waar de neef van haar vader, Anthony Kant, de hand in heeft gehad. Eva komt in het weeshuis terecht waaruit zij zal vluchten naar Zuid-Afrika. Hier houdt zij zichzelf in leven als industriële spionne met als dekmantel die van nachtclubzangeres. In een later stadium trouwt zij met Anthony waardoor zij met recht de naam Kant mag dragen. Na het overlijden van Anthony komt Diabolik op haar pad. Dit verhaal is in 2003 gepubliceerd in Italië onder de titel Eva Kant quando Diabolik non c’era (Eva Kant toen Diabolik er niet was).
Ook over het verleden van Ginko is in de Italiaanse serie veel meer bekend geworden. De vader van Ginko was een corrupte rechter. Hierop veranderde de zoon zijn naam in die van Ginko. Dit is dus niet zijn echte naam. Net als bij Diabolik blijft de echte naam van Ginko een mysterie. Hij wordt politieagent en moet de pesterijen van zijn collega’s ondergaan. Hij is dan al naar Clerville verhuisd met zijn vriendin Anna. Een liefde die geen stand houdt. Maar wanneer Ginko een grote zaak oplost wordt hij bevorderd. Saillant detail is dat hij zonder het te weten dan al het pad van Diabolik heeft gekruist.

De wapens die Diabolik gebruikt voor het plegen van zijn misdrijven zijn divers. Vast staat wel dat hij liever geen vuurwapens gebruikt. De wapens die hij zoal gebruikt zijn de volgende:
1) Dolken. Diabolik is een meester in het gebruik van dolken. Hij kan ze feilloos werpen maar ook gebruiken om een tegenstander van dichtbij te doden.
2) Drugs en gifstoffen. De drugs worden vaak gebruikt om mensen te bedwelmen, het gif uiteraard om te doden. Diabolik gebruikt deze wapens ook vaak om een hele groep mensen tegelijk uit te schakelen.

Hoewel strikt genomen het geen wapen is, zijn de maskers die Diabolik en Eva gebruiken onmisbaar wanneer zij hun slag willen slaan. Al vele malen is het stel ook ontkomen aan Ginko door gebruik te maken van maskers. Daarnaast zijn hun gezichten zo bekend dat zij bij de voorbereiding van een misdaad wel maskers moeten gebruiken. Een ander voordeel voor Diabolik is zijn reputatie.

Schrijvers en tekenaars van Diabolik
In tegenstelling tot andere stripseries in dit genre is er over de schrijvers en tekenaars van de reeks redelijk wat bekend. Niet onvermeld mag blijven dat de serie nu al bijna meer dan 50 jaar bestaat en nog steeds wordt uitgegeven (althans in Italië). De zussen Angela en Luciana Giussani waren de bedenkers van de serie en ook de eerste schrijvers. In latere jaren is de pen overgenomen door Patricia Martinelli, Mario Gomboli en Tito Faraci.

Het tekenwerk is in handen gelegd van een grote hoeveelheid tekenaars. Onder hen waren onder meer Sergio Zaniboni, Enzo Facciolo, Franco Paludetti, Giorgio Montorio, Brenno Fiumali, Flavio Bozzoli, Glauco Coretti, Lino Jeva, Mario Cubbino, Emanuele Barison, Giuseppe di Bernardo en Angelo Maria Ricci.

Diabolik in Nederland
In 1969 kwam het eerste deel van Diabolik op de Nederlandse markt. Het boekje werd uitgegeven door uitgeverij Nooitgedacht uit Hilversum. Het deeltje had als titel Muziek en bloed. Nu is er geen vermelding te vinden wanneer dit deel in Italië is uitgegeven. Maar de Italiaanse vertaling van de titel zou kunnen zijn ‘Musica di sangue’. In het tweede seizoen van Diabolik in Italië verscheen inderdaad een deeltje met deze benaming. Het is dus zeer goed mogelijk dat het eerste deel in Nederland al in 1965 in Italië is verschenen. Enige chronologie lijkt er in de Nederlandse uitgaven niet te hebben gezeten. Zo verscheen in 1970 het negentiende deel van de Nederlandse serie onder de titel ‘De gemerkte moordenaar’ (Il segreto del tatuato). In Italië verscheen dit deel in 1966. Maar deel 9 van de Nederlandse serie ‘Ginko in de aanval’ (Ginko all’attacco) verscheen in Italië al in 1964. Zo op het eerste gezicht lijken de deeltjes lukraak te zijn uitgegeven in Nederland. Nu vormen de meeste verhalen een afgerond geheel en is kennis van eerdere delen eigenlijk niet nodig om het boekje te kunnen lezen.
De eerste 27 delen van Diabolik verschenen als een eigen serie. Met de uitgave van ‘In het hol van de leeuw’ (1970) kwamen de avonturen van Diabolik terecht in de reeks Superstrip. Ook dit was een uitgave van uitgeverij Nooitgedacht. Waarom Diabolik niet langer een eigen serie had, is mij niet bekend. Voor zover ik tot nu toe heb kunnen nagaan zijn er in Nederland 56 afleveringen over Diabolik verschenen. Eind jaren 70 verschenen nog afleveringen, maar dit waren herdrukken van eerder verschenen deeltjes.

Met dank aan www.stripsuithedenenverleden.nl voor het gebruik van deze tekst.